جمع نشدن رحم بعد از سزارین زمانی اتفاق میافتد که اندازه رحم پس از زایمان به صورت طبیعی کوچک نمیشود. این مشکل میتواند به دلیل آتونی رحم، باقی ماندن جفت، عفونت یا عوامل فردی ایجاد شود و با علائمی مثل خونریزی شدید، درد غیرطبیعی، تب و ترشح بدبو همراه است. در صورت بروز این علائم باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
پس از زایمان، چه طبیعی و چه سزارین، رحم باید طی چند روز تا چند هفته کوچک شود و به اندازه قبل از بارداری بازگردد. اما در برخی زنان، این روند طبیعی مختل میشود و حالتی به نام جمع نشدن رحم بعد از سزارین یا کندی در برگشت رحم رخ میدهد.
این موضوع نه تنها باعث درد و خونریزی میشود، بلکه در موارد شدید میتواند خطرناک باشد. این مقاله دقیقا به تمام پرسشهایی میپردازد که مادران پس از زایمان دارند؛ از جمله:
- آیا این مشکل همان آتونی رحم است؟
- رحم چند روز بعد از سزارین باید جمع شود؟
- چه علائمی نشان میدهد رحم بهخوبی جمع نشده؟
- چه بخوریم و چه کارهایی انجام دهیم تا سریعتر جمع شود؟
در ادامه همه این موارد را به زبان ساده و علمی توضیح میدهیم.
بیشتر بخوانید: علت خارج شدن آب زیاد از رحم
جمع نشدن رحم بعد از سزارین چیست؟
جمع نشدن رحم (Uterine Subinvolution) یعنی سرعت کوچک شدن رحم بعد از زایمان کمتر از مقدار طبیعی باشد. به طور طبیعی رحم بلافاصله بعد از زایمان شروع به انقباض میکند تا:
- خونریزی متوقف شود.
- جفت جدا شده دفع شود.
- سایز رحم به تدریج کوچک شود.
اما گاهی این انقباضات کافی نیستند و رحم بزرگ باقی میماند.
آیا جمع نشدن رحم بعد از سزارین همان آتونی رحم است؟
خیر. این دو با هم تفاوت دارند.
آتونی رحم (Uterine Atony)
مشکل در ساعات اول بعد از زایمان رخ میدهد و رحم اصلا منقبض نمیشود، که به خونریزی شدید پس از زایمان منجر میشود.
جمع نشدن رحم (Subinvolution)
در روزها یا هفتههای پس از زایمان رخ میدهد و رحم کندتر از حد طبیعی کوچک میشود.
نتیجه:
- آتونی = عدم انقباض
- جمع نشدن = کندی روند کوچک شدن
بیشتر بخوانید: علائم بارداری در زنان شیرده
روند طبیعی جمع شدن رحم بعد از زایمان
برای درک اختلال، ابتدا روند نرمال را ببینیم:
بلافاصله بعد از زایمان
رحم حدود ۱ کیلو وزن و اندازه یک نارنج بزرگ دارد.
روزهای اول بعد از زایمان
روزانه حدود ۱ تا ۲ سانتیمتر کوچک میشود.
۷ تا ۱۰ روز بعد از زایمان
رحم تقریبا از فضای شکم خارج شده و پشت لگن حس نمیشود.
۴ تا ۶ هفته بعد از زایمان
رحم به اندازه طبیعی (۶۰ تا ۸۰ گرم) برمیگردد.
رحم چند روز بعد از سزارین باید جمع شود؟
معمولا:
روز ۱۰
بخش اعظم جمع شدن انجام شده است.
هفته ۴ تا ۶
رحم به حالت قبل از بارداری بازمیگردد.
بیشتر بخوانید: علت داخل رفتن ناف در بارداری
مدت زمان جمع شدن رحم بعد از زایمان طبیعی و سزارین
|
نوع زایمان |
سرعت جمع شدن |
دلیل |
|
زایمان طبیعی |
سریعتر |
انقباضات طبیعی هنگام زایمان کمک کننده است. |
|
سزارین |
کمی کندتر |
رحم باز شده و دستکاری جراحی میشود. |
نتیجه:
جمع شدن رحم بعد از سزارین کندتر؛ اما کاملا طبیعی است. به علائم جمع نشدن رحم بعد از سزارین توجه داشته باشید.
چه عواملی روی سرعت جمع شدن رحم اثر دارند؟
تعداد زایمانها
زایمانهای متعدد باعث کاهش تون عضلانی رحم میشود، در نهایت باعث کندتر جمع شدن رحم خواهد شد.
شیردهی
شیردهی هورمون اکسیتوسین را ترشح میکند و باعث جمع شدن سریعتر خواهد شد.
تحرک و فعالیت
راه رفتن ملایم باعث تحریک انقباضات رحمی میشود.
باقی ماندن تکههای جفت
یکی از مهمترین علتهای جمع نشدن.
عفونت داخل رحم (اندومتریت)
کم خونی یا ضعف مادر
بدن انرژی کافی برای انقباض ندارد.
اتساع بیش از حد رحم
دوقلوها، مایع زیاد و وزن بالای جنین
بیشتر بخوانید: علت جدا شدن جفت از جنین
چرا در بعضی خانمها رحم دیرتر جمع میشود؟
دلایل علمی شامل:
- ضعف انقباضات بعد از زایمان
- عفونت رحم
- جفت باقی مانده
- تغذیه نامناسب
- کم تحرکی
- عدم شیردهی
- زایمانهای متعدد
- مشکلات انعقادی یا هورمونی
بیشتر بخوانید: چه چیزی شیر مادر را غلیظ میکند؟
علائم جمع نشدن رحم بعد از سزارین
خونریزی غیرطبیعی
- طولانی
- شدید
- با لختههای بزرگ
درد شکم یا لگن
دردی که کم نمیشود یا رو به افزایش است.
رحم بزرگتر از حد طبیعی
پزشک هنگام معاینه متوجه میشود.
ترشحات بدبو (لوشیا)
نشانه عفونت و اختلال در جمع شدن.
تب و لرز
از نشانههای مهم عفونت پس از سزارین.
سفت یا غیرطبیعی بودن رحم
در چه شرایطی باید فورا به پزشک مراجعه کرد؟
- خونریزی روشن و شدید
- تب بالای ۳۸ درجه
- درد شدید شکم
- خروج لختههای بزرگ
- ترشحات چرکی و بدبو
- ضعف، سرگیجه یا تپش قلب
- بیهوشی یا احساس غش
این موارد میتوانند نشانه آتونی رحم، عفونت یا باقی ماندن جفت باشند و اورژانسیاند.
بیشتر بخوانید: عوارض عمل لابیاپلاستی
روشهای کمک به جمع شدن رحم بعد از زایمان
شیردهی
بهترین و طبیعیترین راه.
شیردهی به دنبال آن، آزاد شدن اکسی توسین و در نهایت انقباض رحم.
راه رفتن و تحرک ملایم
چند قدم در خانه طی روز، کافی است.
ماساژ رحم
توسط متخصص یا ماما؛ رحم را تحریک به انقباض میکند.
کمپرس گرم روی شکم
کمک به افزایش جریان خون و رفع گرفتگیها.
خواب و استراحت کافی
درمانهای خانگی برای کمک به جمع شدن رحم
دمنوشهای مفید
(مصرف با نظر پزشک)
- رازیانه
- بابونه
- زنجبیل
- دارچین
- زیره
غذاهای گرم و کم چرب
مثل:
- سوپ مرغ
- عدسی
- آشهای سبک
- خوراک لوبیا (کم چرب)
پرهیز از غذاهای سنگین و چرب
این نوع غذاها روند درمان را کند میکنند.
مصرف آب به میزان کافی
برای جلوگیری از کمآبی و ضعف انقباضات.
تغذیه مناسب برای جمع شدن رحم
خوراکیهایی که کمک میکنند:
- رازیانه
- زردچوبه
- عسل طبیعی
- خرما
- میوههای تازه
- سبزیجات
- پروتئین کافی (مرغ، تخم مرغ و حبوبات)
آیا غذاهای گرم مفیدند؟
بله؛ غذاهای گرم باعث بهبود جریان خون و بهبود کلی بدن میشوند.
بیشتر بخوانید: بعد از سزارین چی بخوریم؟
علت اصلی جمع نشدن رحم بعد از سزارین چیست؟
مهمترین علتها:
- ضعف تون عضلانی
- باقی ماندن جفت یا لخته
- عفونت رحم
- آتونی رحم (در ساعات اولیه)
- دستکاری زیاد در سزارین
- رحم بزرگ به علت دوقلوها
- داروهای ضد انقباض
آتونی رحم چه فرقی با جمع نشدن رحم دارد؟
|
ویژگی |
آتونی رحم |
جمع نشدن رحم |
|
زمان |
بلافاصله بعد زایمان |
طی روزها و هفتهها |
|
نوع مشکل |
رحم اصلا منقبض نمیشود |
انقباض وجود دارد اما کند است. |
|
خطر |
بسیار خطرناک |
خطرناک ولی قابل کنترل |
پیشگیری از جمع نشدن رحم
- شیردهی از روز اول
- تحرک ملایم
- تغذیه مناسب
- مصرف آب کافی
- کنترل کم خونی
- جلوگیری از عفونت با رعایت بهداشت
- مراجعه منظم پس از زایمان
بیشتر بخوانید: خونریزی بعد از زایمان طبیعی چقدر طول میکشد؟
پیگیری پزشکی و درمانهای دارویی
پزشک ممکن است این موارد را تجویز کند:
اکسی توسین
برای تقویت انقباضات
مترژن / متیلارگونوین
جهت کنترل خونریزی.
آنتیبیوتیک
در صورت عفونت.
کورتاژ
اگر بقایای جفت در رحم باقی مانده باشد.
آیا نیاز به بستری برای جمع نشدن رحم بعد از سزارین وجود دارد؟
در موارد زیر بله:
- خونریزی شدید
- تب بالا
- عفونت شدید
- جفت باقی مانده
- آتونی رحم
سوالات متداول
آیا جمع نشدن رحم بعد از سزارین همان آتونی رحم است؟
خیر. آتونی رحم در ساعات اولیه بعد از زایمان رخ میدهد و رحم اصلا منقبض نمیشود؛ اما جمع نشدن رحم یعنی روند کوچک شدن رحم در روزها و هفتههای بعد از زایمان کند است.
رحم چند روز بعد از سزارین باید جمع شود؟
رحم طی ۱۰ روز اول بیشترین کاهش حجم را نشان میدهد و بین ۴ تا ۶ هفته کاملا به اندازه قبل از بارداری برمیگردد.
مدت زمان طبیعی جمع شدن رحم بعد از زایمان چقدر است؟
بهطور طبیعی ۴ تا ۶ هفته طول میکشد، اما سرعت آن در زایمان طبیعی معمولا کمی بیشتر از سزارین است.
چرا در بعضی خانمها رحم دیرتر جمع میشود؟
دلایل رایج شامل عفونت، باقی ماندن تکههای جفت، عدم شیردهی، کم تحرکی، کم خونی و زایمانهای متعدد است.
چه علائمی نشان دهنده جمع نشدن رحم است؟
خونریزی زیاد، درد غیرطبیعی، رحم بزرگتر از حد انتظار، تب، ترشحات بدبو و خروج لختههای بزرگ.
علائم خطرناک بعد از سزارین کداماند؟
تب بالا، خونریزی شدید، درد شدید شکم یا لگن، ترشحات چرکی یا بدبو، تپش قلب، سرگیجه و ضعف شدید.
برای جمع شدن رحم بعد از زایمان چه باید کرد؟
شیردهی، راه رفتن ملایم، ماساژ رحم، نوشیدن آب کافی، تغذیه مناسب و استفاده از کمپرس گرم.
آیا پیادهروی یا تحرک به جمع شدن رحم کمک میکند؟
بله. پیادهروی باعث تحریک انقباضات طبیعی رحم و بهبود گردش خون میشود.
برای جمع شدن رحم چی بخوریم؟
غذاهای گرم و سبک، پروتئین کافی، میوهها، سبزیجات و دمنوشهای گیاهی مانند رازیانه و بابونه.
بهترین درمان خانگی برای جمع شدن رحم چیست؟
شیردهی منظم، کمپرس گرم، راه رفتن، دمنوشهای گیاهی و استراحت کافی.
آیا دمنوشهایی مثل رازیانه یا بابونه به جمع شدن رحم کمک میکنند؟
بله. رازیانه و بابونه با افزایش آرامش عضلات و بهبود جریان خون میتوانند به انقباض بهتر رحم کمک کنند.
علت اصلی جمع نشدن رحم بعد از زایمان چیست؟
معمولا باقی ماندن تکههای جفت، عفونت رحمی یا ضعف تون عضله رحم.
آتونی رحم چه تفاوتی با جمع نشدن رحم دارد؟
آتونی یک وضعیت فوری و اورژانسی است که در ساعات اولیه رخ میدهد، اما جمع نشدن رحم یک مشکل تدریجی پس از زایمان است.
چه عواملی باعث میشوند رحم دیرتر جمع شود؟
عوامل شامل سزارین، عدم شیردهی، رحم بزرگ، چندقلویی، کم خونی، زایمانهای متعدد، عفونت و کم تحرکی.
چطور میتوان از جمع نشدن رحم جلوگیری کرد؟
شیردهی، تحرک ملایم، تغذیه مناسب، مصرف آب کافی، کنترل کم خونی و مراجعه منظم به پزشک.
آیا در صورت جمع نشدن رحم نیاز به بستری مجدد است؟
در موارد خونریزی شدید، عفونت، جفت باقی مانده یا عدم پاسخ به دارو بله، بیمار باید بستری شود.
جمع شدن رحم با سزارین سختتر است یا با زایمان طبیعی؟
با زایمان طبیعی سریعتر اتفاق میافتد؛ زیرا انقباضات زمان زایمان به روند برگشت رحم کمک میکنند.
آیا شیردهی در سرعت جمع شدن رحم تأثیر دارد؟
بله. شیردهی باعث ترشح اکسی توسین میشود که انقباضات رحمی را تقویت میکند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد اگر رحم جمع نشده باشد؟
در صورت خونریزی زیاد، لختههای بزرگ، درد شدید، تب، ترشحات بدبو یا احساس ضعف و سرگیجه.
مدت زمان جمع شدن رحم بعد از سزارین چقدر است؟
بین ۴ تا ۶ هفته؛ اما ممکن است در زنان با زایمانهای قبلی یا مشکلات رحمی کمی طولانیتر شود.
