گرفتگی بینی در بارداری یکی از مشکلات شایع است که بسیاری از زنان تجربه می‌کنند و می‌تواند به شدت روی کیفیت خواب، تمرکز روزانه و حتی تغذیه اثر بگذارد. گرفتگی بینی در بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و ورم مخاط بینی رخ می‌دهد که باعث تنگی مسیر عبور هوا و سخت شدن تنفس می‌شود و اغلب در ماه‌های میانی شایع است.
درمان شامل روش‌های خانگی مثل بخور، شستشوی بینی با سرم سالین، افزایش رطوبت محیط و مصرف مایعات کافی است. داروهای ایمن مانند اسپری سالین یا شربت دیفن هیدرامین می‌توانند در صورت نیاز استفاده شوند. گرفتگی بینی معمولا طبیعی است و هیچ ارتباطی با جنسیت جنین ندارد.
در این مقاله، ما همه نکات علمی، باورهای اشتباه و راهکارهای درمانی و پیشگیرانه را بررسی کرده‌ایم.
بیشتر بخوانید: بهترین میوه بعد از عمل جراحی رحم
علت گرفتگی بینی در بارداری
تغییرات هورمونی
در دوران بارداری، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. این تغییرات باعث افزایش جریان خون در رگ‌های بینی و ورم مخاط می‌شوند.
نتیجه این فرآیند، احتقان بینی یا گرفتگی شدید است که ممکن است باعث خارش، آبریزش یا خشکی بینی شود.
- استروژن: موجب افزایش حجم خون در مخاط بینی می‌شود و ترشحات بینی را بیشتر می‌کند.
- پروژسترون: باعث شل شدن بافت‌های بینی و افزایش حساسیت مخاط می‌شود.
این تغییرات طبیعی هستند و معمولا بدون درمان دارویی، با روش‌های خانگی کنترل می‌شوند.
بیشتر بخوانید: علت جدا شدن جفت از جنین
احتقان بینی و ورم مخاط بینی
ورم مخاط بینی یکی از دلایل اصلی گرفتگی است. این ورم باعث می‌شود راه‌های عبور هوا باریک شود و فرد هنگام خواب یا فعالیت‌های روزانه احساس ناراحتی کند. برخی زنان ممکن است با آبریزش بینی و عطسه‌های مکرر نیز مواجه شوند.
حساسیت فصلی و محیطی
گرد و غبار، حیوانات خانگی و هوای خشک می‌توانند گرفتگی بینی را تشدید کنند. سیستم ایمنی در بارداری کمی تغییر می‌کند، بنابراین حساسیت‌ها ممکن است شدیدتر دیده شوند.
استفاده از دستگاه بخور سرد در اتاق خواب و تمیز نگه داشتن محیط می‌تواند شدت مشکل را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: بی اختیاری ادرار در زنان
آیا گرفتگی بینی در بارداری طبیعی است؟
گرفتگی بینی در دوران بارداری کاملا طبیعی است و اکثر زنان آن را تجربه می‌کنند. در بسیاری از موارد، این مشکل بدون هیچ درمان دارویی به مرور کاهش می‌یابد.
- علائم طبیعی: گرفتگی، آبریزش خفیف و عطسه‌های گاه‌به‌گاه
- علائم غیر طبیعی که نیاز به مراجعه به بهترین متخصص زنان در کرج دارند: خونریزی شدید بینی، درد شدید سینوس‌ها، تب یا ترشحات سبز و غلیظ
شروع و مدت زمان گرفتگی بینی در بارداری
- معمولا از ماه‌های میانی بارداری (ماه‌های ۴ تا ۶) شروع می‌شود.
- شدت گرفتگی در هر فرد متفاوت است و ممکن است تا پایان بارداری ادامه داشته باشد.
- برخی مادران در سه ماهه اول و آخر نیز ممکن است دچار علائم خفیف شوند.
بیشتر بخوانید: درمان قطعی خونریزی‌های رحمی
رابطه گرفتگی بینی و جنسیت جنین
باورهای رایج
برخی معتقدند شدت گرفتگی بینی نشان دهنده پسر یا دختر بودن جنین است. این باور در میان مادران و خانواده‌ها بسیار رایج است.
واقعیت علمی
هیچ مدرک علمی وجود ندارد که تغییرات هورمونی یا شدت گرفتگی بینی با جنسیت جنین ارتباط داشته باشد. گرفتگی بینی صرفا نتیجه تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی مادر است.
بیشتر بخوانید: علت درد کلیتوریس چیست؟
روش‌های درمان گرفتگی بینی در بارداری
روش‌های خانگی و طبیعی
- بخور و افزایش رطوبت محیط: استفاده از دستگاه بخور سرد یا گرم باعث نرم شدن مخاط بینی و کاهش احتقان می‌شود.
- شستشوی بینی با سرم سالین: یکی از ایمن‌ترین روش‌ها برای پاکسازی مخاط بینی و کاهش گرفتگی.
- نوشیدن مایعات کافی و گرم: آب، دمنوش‌های بدون کافئین و سوپ‌های سبک به رقیق شدن مخاط کمک می‌کنند.
- خواب با بالشت بلند: سر بالاتر هنگام خواب، مسیر تنفسی را بازتر نگه می‌دارد و تنفس راحت‌تر می‌شود.
- دوری از دود و هوای خشک: سیگار، آلودگی هوا و تهویه ضعیف می‌تواند شدت مشکل را افزایش دهد.
داروهای مجاز در بارداری
- شربت دیفن هیدرامین و آنتی هیستامین‌ها: با مشورت پزشک قابل استفاده بوده و معمولا ایمن هستند.
- اسپری بینی سالین: یک روش بدون عارضه برای باز کردن مسیر بینی و کاهش گرفتگی است.
دمنوش‌های مناسب
دمنوش‌های آرام بخش و بدون کافئین مانند نعناع و بابونه می‌توانند به کاهش گرفتگی و احساس راحتی کمک کنند. توجه داشته باشید که نباید بدون مشورت پزشک دمنوش میل کنید.
بیشتر بخوانید: تیر کشیدن واژن نشانه بارداری است
پیشگیری از گرفتگی بینی در بارداری
- نوشیدن آب کافی روزانه
- تهویه مناسب و کاهش گرد و غبار در محیط
- رژیم غذایی شامل میوه و سبزیجات تازه و مواد ضد التهاب
- دوری از دود و آلاینده‌ها
- ورزش سبک و منظم در صورت تایید پزشک
آبریزش و عطسه در بارداری
- آبریزش بینی معمولا ناشی از حساسیت، هوای خشک یا تغییرات هورمونی است.
- عطسه‌های مکرر در بارداری طبیعی هستند و معمولا نگران کننده نیستند.
- راهکار کاهش علائم: شستشوی بینی با سرم، استفاده از ماسک در محیط‌های آلوده و مرطوب نگه داشتن محیط.
بیشتر بخوانید: لابیاپلاستی در کرج
سوالات متداول
علت گرفتگی بینی در بارداری چیست؟
تغییرات هورمونی، ورم مخاط بینی و حساسیت‌های فصلی باعث گرفتگی بینی می‌شوند.
آیا گرفتگی بینی در بارداری طبیعی است؟
بله، اغلب زنان باردار این مشکل را تجربه می‌کنند.
از چه ماهی شروع می‌شود؟
معمولا در ماه‌های میانی بارداری شروع می‌شود.
آیا گرفتگی بینی خطرناک است برای جنین؟
خیر، معمولا بی‌خطر است و مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کند.
چگونه گرفتگی بینی را درمان کنیم؟
روش‌های خانگی مانند بخور، شستشوی بینی با سرم، نوشیدن مایعات، خواب با بالشت بلند و دوری از دود موثر هستند.
چه داروهایی مجاز هستند؟
شربت دیفن‌هیدرامین و اسپری بینی سالین با مشورت پزشک ایمن هستند.
آیا شربت دیفن‌هیدرامین بی‌خطر است؟
در دوز توصیه شده و با نظر پزشک معمولا بی‌خطر است.
آیا اسپری بینی سالین بی‌خطر است؟
بله، برای مادر و جنین ایمن است.
درمان خانگی چیست؟
بخور، شستشوی بینی، نوشیدن مایعات گرم، دمنوش‌های آرام‌بخش و خواب با بالشت بلند.
آیا بخور مفید است؟
بله، بخور باعث نرم شدن مخاط بینی و کاهش احتقان می‌شود.
چه دمنوش‌هایی مناسب هستند؟
نعناع، بابونه و دمنوش‌های بدون کافئین.
آیا خوابیدن با بالش بلند کمک می‌کند؟
بله، سر بالا قرار گرفتن هنگام خواب به کاهش گرفتگی کمک می‌کند.
علت آبریزش بینی چیست؟
تغییرات هورمونی، هوای خشک و حساسیت‌های فصلی.
عطسه خطر دارد یا طبیعی است؟
اغلب طبیعی و بی‌خطر است.
چطور عطسه و آبریزش بینی را کاهش دهیم؟
رعایت رطوبت محیط، شستشوی بینی با سرم و دوری از آلرژن‌ها.
آیا گرفتگی بینی نشانه پسر بودن جنین است؟
خیر، هیچ ارتباط علمی ندارد.
رابطه با جنسیت جنین علمی است یا باور قدیمی؟
صرفا یک باور قدیمی است و پایه علمی ندارد.
برای پیشگیری چه باید کرد؟
رطوبت مناسب محیط، مصرف مایعات کافی، رژیم غذایی سالم و دوری از دود و آلاینده‌ها.
آیا نوشیدن آب زیاد موثر است؟
بله، به رقیق شدن مخاط بینی و کاهش گرفتگی کمک می‌کند.
چه غذاهایی تشدید کننده هستند؟
غذاهای بسیار تند، شور یا محرک می‌توانند گرفتگی بینی را افزایش دهند.
منابع:
Mayo Clinic – Pregnancy and nasal congestion
PubMed – Rhinitis in pregnancy
American Pregnancy Association – Nasal congestion in pregnancy
