بی اختیاری ادرار در زنان (Urinary Incontinence in Women) به خروج ناخواسته ادرار گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند موقتی یا دائمی باشد و بسته به علت، شدت آن متفاوت است. بسیاری از زنان در سنین جوانی، بارداری یا سالمندی درجاتی از این مشکل را تجربه می‌کنند.
نشانه‌های بی اختیاری ادرار در زنان
- چکه کردن یا ناتوانی در نگه داشتن ادرار هنگام عطسه، خنده یا ورزش (بی اختیاری استرسی)
- نیاز فوری و غیرقابل کنترل به دفع ادرار (بی اختیاری اضطراری یا فوریتی)
- تکرر ادرار در شب یا بی اختیاری در خواب
- نشت مداوم یا بریده بریده شدن جریان ادرار
- ترکیب هر دو حالت استرسی و اضطراری (بی اختیاری ترکیبی)
مطالب مرتبط: درمان بی اختیاری ادرار در کرج
علل اصلی بی اختیاری ادرار در زنان
- بارداری و زایمان طبیعی؛ آسیب به عضلات کف لگن
- یائسگی و تغییرات هورمونی
- ضعف عضلات کف لگن یا افتادگی رحم
- چاقی و اضافه وزن
- عفونت‌های ادراری یا مشکلات مثانه بیش فعال
- بیماری‌های عصبی مانند ام اس
- بالا رفتن سن (بی اختیاری ادرار در زنان سالمند یا مسن)
عوامل موثر در بی اختیاری ادرار در زنان
عوامل فیزیولوژیکی و هورمونی
- سن: با افزایش سن، بافت‌ها و عضلات حمایت کننده مثانه و لگن ضعیف می‌شوند.
- یائسگی: کاهش سطح استروژن باعث نازک شدن و کاهش کشسانی بافت‌های واژن و مجرای ادرار می‌شود.
- بارداری و زایمان: فشار رحم و آسیب به عضلات کف لگن در زایمان طبیعی می‌تواند بی اختیاری ایجاد کند.
عوامل آناتومیک و پزشکی
- ضعف عضلات کف لگن: عدم حمایت کافی از مثانه و مجرای ادرار.
- اختلالات عصبی: بیماری‌هایی مانند دیابت، سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس می‌توانند کنترل ادرار را کاهش دهند.
- عفونت ادراری مکرر: التهاب و تحریک مثانه می‌تواند بی اختیاری موقت ایجاد کند.
- افتادگی مثانه یا رحم (پرولاپس): تغییر موقعیت اعضای لگن باعث فشار روی مثانه و اختلال کنترل ادرار می‌شود.
عوامل مرتبط با سبک زندگی
- چاقی و اضافه وزن: افزایش فشار روی مثانه و عضلات کف لگن.
- مصرف مایعات زیاد یا محرک‌ها: کافئین، الکل و نوشیدنی‌های گازدار می‌توانند مثانه را تحریک کنند.
- یبوست مزمن: فشار مدفوع بر مثانه و عضلات لگن.
بیشتر بخوانید: درمان زگیل تناسلی در کرج
عوامل دارویی
برخی داروها مانند دیورتیک‌ها (مدر) و آرام‌بخش‌ها می‌توانند بی اختیاری را تشدید کنند.
عوامل رفتاری و محیطی
- عدم تمرین عضلات کف لگن (تمرینات کگل)
- محیط‌هایی که دسترسی به سرویس بهداشتی را محدود می‌کنند
بی اختیاری ادرار در شرایط مختلف
- بی اختیاری ادرار در زنان جوان: معمولا به دلیل ورزش‌های سنگین یا ضعف عضلات لگن
- بی اختیاری ادرار در زنان باردار: فشار جنین روی مثانه، موقتی و قابل کنترل
- بی اختیاری ادرار در زنان پس از زایمان: به دلیل کشیدگی یا آسیب عضلات کف لگن
- بی اختیاری ادرار در زنان سالمند: بیشتر ناشی از یائسگی، ضعف عضلات و بیماری‌های زمینه‌ای
- بی اختیاری ادرار در خواب: اختلال عملکرد مثانه یا اعصاب
راهکارهای درمانی
درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی
- ورزش‌های کگل (Kegel) برای تقویت عضلات کف لگن
- کاهش وزن و مدیریت رژیم غذایی
- کاهش مصرف کافئین، الکل و دخانیات
- تنظیم مصرف مایعات در طول روز
درمان گیاهی بی اختیاری ادرار در زنان
- دمنوش رازیانه و بابونه برای کاهش التهاب
- مصرف تخم کتان و منابع ویتامین D برای تقویت عضلات
توجه: درمان گیاهی باید زیر نظر پزشک باشد و جایگزین درمان پزشکی نیست.
درمان دارویی
- داروهای آنتی کولینرژیک برای مثانه بیش فعال
- داروهای شل کننده عضلات مثانه
- درمان‌های هورمونی در یائسگی
درمان‌های نوین
- فیزیوتراپی تخصصی کف لگن
- لیزر برای تقویت کلاژن بافت واژن و حمایت از مثانه
- درمان با RF واژینال در کرج (رادیوفرکانسی):
- روشی غیرجراحی و بدون نیاز به بیهوشی است.
- با امواج رادیوفرکانسی باعث تحریک کلاژن سازی و تقویت بافت‌های اطراف مجرای ادرار می‌شود.
- مناسب زنانی است که بی اختیاری خفیف تا متوسط دارند.
- مزایا: بدون درد، بدون برش جراحی، دوران نقاهت بسیار کوتاه.
- معمولا در چند جلسه متوالی انجام می‌شود و نتایج تدریجی و طبیعی دارد.
جراحی (TVT و TOT) برای موارد شدید
مقایسه روش‌ها
- درمان خانگی vs دارویی: خانگی در موارد خفیف مؤثر است، ولی برای بی اختیاری شدید دارو لازم است.
- لیزر vs جراحی: لیزر یا RF کم تهاجمی‌تر و با دوران نقاهت کوتاه‌تر است؛ جراحی در موارد بسیار شدید توصیه می‌شود.
قرص برای بی اختیاری ادرار در زنان
برای این عارضه داروهای مختلفی استفاده می‌شود:
- آنتی‌کولینرژیک‌ها برای کاهش انقباضات مثانه، مناسب بی اختیاری اضطراری.
- دارو برای شل کردن عضله مثانه و افزایش ظرفیت آن
استروژن موضعی واژینال برای تقویت بافت‌های واژن و مجرای ادرار، مخصوص زنان یائسه با بی اختیاری استرسی. - انتخاب دارو بستگی به نوع بی اختیاری دارد و باید توسط پزشک انجام شود.
ورزش کگل برای بى اختيارى ادرار چطور انجام می‌شود؟
ورزش کگل مخصوص تقویت عضلات کف لگن است و می‌تواند به کاهش بی اختیاری کمک کند. روش انجام آن به صورت زیر است:
- شناسایی عضلات درست: وقتی ادرار را وسط جریان موقتا نگه می‌دارید، عضلاتی که فعال می‌شوند، همان عضلات کف لگن هستند.
- انقباض عضلات: این عضلات را به مدت ۳–۵ ثانیه منقبض کنید، سپس ۳–۵ ثانیه شل کنید.
- تکرار: روزانه ۱۰–۱۵ بار، سه نوبت در روز انجام دهید.
- توجه: هنگام ورزش شکم، باسن و ران‌ها را منقبض نکنید و نفس خود را حبس نکنید.
با تمرین منظم، معمولا بعد از ۴–۶ هفته اثرات اولیه دیده می‌شود و با ادامه تمرین، قدرت عضلات و کنترل ادرار بهتر می‌شود
هزینه درمان بی اختیاری ادرار در زنان
هزینه‌ها بسته به نوع درمان متفاوت است:
- ورزش‌های خانگی و فیزیوتراپی: کم هزینه
- داروها: بسته به برند و دوره مصرف
- RF: هزینه متوسط
- جراحی: بالاترین هزینه (اما در برخی موارد تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد)
هزینه درمان بی اختیاری ادرار با RF چقدر است؟
هزینه درمان با RF واژینال معمولا ۳ تا ۴ میلیون تومان برای هر جلسه است و معمولا ۲ تا ۵ جلسه نیاز دارد.
پیشگیری از بی اختیاری ادرار
- انجام منظم ورزش کگل حتی قبل از بروز مشکل
- کنترل وزن و تغذیه سالم
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
- ترک سیگار و مدیریت یبوست
سوالات متداول
درمان قطعی بی اختیاری ادرار در زنان چیست؟
بسته به علت، ترکیب ورزش‌های کف لگن، دارو و گاهی جراحی می‌تواند درمان قطعی ایجاد کند.
آیا فقط در زنان سالمند رخ می‌دهد؟
خیر. این مشکل ممکن است در زنان جوان و حتی باردار هم دیده شود.
آیا درمان خانگی برای بی اختیاری کافی است؟
برای موارد خفیف بله، اما در موارد متوسط تا شدید معمولا دارو یا جراحی نیاز است.
آیا بی اختیاری در زنان باردار موقتی است؟
بله، اغلب پس از زایمان و با ورزش‌های مناسب بهبود می‌یابد.
بی اختیاری ادرار به انگلیسی چه می‌شود؟
Urinary Incontinence in Women
آیا افتادگی رحم باعث بی اختیاری ادرار می شود؟
بله، افتادگی رحم (پرولاپس رحم) می‌تواند باعث بی اختیاری شود، اما به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بستگی به شدت و نوع افتادگی دارد.
